| strona główna | popularne | cięższa | alternatywna | koreańska | |
| A |
Cechy charakterystyczne: monodyczność, wykształcenie systemów tonalnych, notacji muzyczna; synkretyzm, tzn. organiczny związek śpiewu, słowa i tańca (starogrecka choreia), duża rola muzyki w kultach religijnych; formy muzyczne związane z rodzajami literackimi (epika, liryka, dramat); bogate instrumentarium, znane z ikonografii i wykopalisk archeologicznych. Zachowało się kilkanaście zabytków muzyki greckiej oraz traktaty teoretyczne.
Średniowiecze (ok. 300–ok. 1430). Cechy charakterystyczne: zależność rozwoju muzyki od form liturgii chrześcijańskiej; powstanie jednogłosowego chorału gregoriańskiego, psalmy, hymny, sekwencje; początki wielogłosowości; organum (szkoły klasztorne, szkoła Notre Dame w Paryżu — Leoninus, Perotinus), conductus, motet (G. de Machault); jednogłosowe pieśni świeckie (trubadurzy i truwerzy — Adam de la Halle); ballada, rondo, virelai, madrygał, caccia, opracowywane także wielogłosowo (F. Landini); pieśni minnesingerów; teoretycy: Boecjusz, Guido d’Arezzo; notacja neumatyczna, modalna, menzuralna.
Odrodzenie (ok. 1430–ok. 1600).
Cechy charakterystyczne: rozwój wielogłosowości; utrwalenie poczucia harmonicznego (fauxbourdon w szkole burgundzkiej — G. Dufay); doskonalenie stylu polifonii wokalnej (4–5 głosów) i techniki imitacji w formach religijnych, takich jak msza, motet (szkoła flamandzka: J. Ockeghem, J. Obrecht, N. Gombert, Josquin des Prés oraz O. di Lasso; szkoła rzymska — G.P. da Palestrina), oraz świeckich, takich jak: madrygał (C. de Rore, L. Marenzio), frottola, canzona, chanson (C. Jannequin) i in.; styl wielochórowy (szkoła wenecka: A. Willaert, A. i G. Gabrieli); początki muzyki instrumentalnej (preludium, toccata, ricercar, canzona, wariacje, zalążki suity: C. Merulo, działalność wirginalistów angielskich — W. Byrd, J. Bull, O. Gibbons, T. Morley); na przełomie XVI i XVII w. powstanie opery w kręgu Cameraty florenckiej (J. Peri, G. Caccini); wynalazek druku muzycznego; tabulatury organowe i lutniowe; teoretyk G. Zarlino. Twórcy polscy: Mikołaj z Radomia (przełom średniowiecza i odrodzenia), Mikołaj z Krakowa, Wacław z Szamotuł, M. Gomółka, M. Leopolita, lutniści.
Barok (ok. 1600–ok. 1750).
Cechy charakterystyczne: rozwój monodii z towarzyszeniem basso continuo; rozwój opery w szkole rzymskiej i weneckiej (C. Monteverdi), powstanie opery we Francji (J.B. Lully), w Anglii (H. Purcell); krystalizacja nowego systemu tonalnego dur-moll; rozkwit solowej sztuki wykonawczej, zwłaszcza techniki śpiewu solowego (belcanto) w operze (szkoła neapolitańska: A. Scarlatti, N. Jommelli, T. Traetta), oratorium (G. Carissimi, H. Schütz, G.F. Händel) i kantacie; wykształcenie się podziału opery na operę seria i operę buffa (G.B. Pergolesi, N. Piccinni); przewaga faktury homofonicznej mimo rozkwitu polifonii instrumentalnej (J.S. Bach, Händel); bujny rozwój muzyki instrumentalnej (preludium, ricercar, toccata, fantazja chorałowa, fuga, suita, sonata triowa), wytworzenie się stylu koncertującego (concerto grosso, koncert solowy, symfonia koncertująca); w okresie rokoka — ozdobny, wirtuozowski styl galant; kompozytorzy muzyki instrumentalnej: G. Frescobaldi, A. Corelli, A. Vivaldi, D. Scarlatti, J.P. Sweelinck, D. Buxtehude, G.Ph. Telemann, klawesyniści francuscy — F. Couperin, J.Ph. Rameau. Twórcy polscy: M. Zieleński, A. Jarzębski, M. Mielczewski, B. Pękiel, S.S. Szarzyński, J. Różycki, G.G. Gorczycki.
Klasycyzm (ok. 1750–ok. 1815).
Cechy charakterystyczne: ugruntowanie i rozkwit homofonii i muzyki instrumentalnej z podziałem na formy symfoniczne (symfonia, koncert, uwertura, divertimento), kameralne (trio, kwartet, kwintet i in.) i solowe (sonata, wariacje, rondo), na ogół wieloczęściowe, z przewagą cyklu sonatowego i formy sonatowej jako zasad konstrukcji (kompozytorzy szkół wczesnoklasycznych: berlińskiej — bracia J.G. i C.H. Graun, F. Benda, C.Ph.E. Bach; mannheimskiej — J. Stamic, F.X. Richter, J.Ch. Cannabich; starowiedeńskiej — G. Monn, G. Reutter, G. Wagenseil; klasycy wiedeńscy: J. Haydn, W.A. Mozart, L. van Beethoven; nadto L. Boccherini i in.); rozwój opery w szkole neapolitańskiej, francuskiej opéra comique (A. Grétry) i niemieckiego singspielu; reforma operowa Ch.W. Glucka. Twórcy polscy: M. Kamieński i J. Stefani (pierwsze opery polskie), M.K. Ogiński, A. Milwid, M. Szymanowska i in.
Romantyzm (ok. 1815–ok. 1850).
Cechy charakterystyczne: tematyka baśniowa, fantastyczna, ludowa; subiektywizm wypowiedzi; kultywowanie małych form, takich jak pieśń, miniatura instrumentalna (F. Schubert, F. Mendelssohn-Bartholdy, R. Schumann, F. Chopin), oprócz form symfonicznych; stosowanie wątków programowych (symfonia programowa — H. Berlioz); bujny rozwój opery w Niemczech (C.M. von Weber), we Włoszech (G. Rossini, G. Donizetti, V. Bellini), tzw. wielkiej opery heroicznej w Paryżu (G. Spontini, F. Auber, G. Meyerbeer, J. Halévy); wzbogacenie harmoniki funkcyjnej, kolorystyki dźwiękowej, wirtuozerii instrumentalnej (N. Paganini); powstawanie szkół narodowych (w Rosji — M. Glinka). Twórcy polscy: J. Elsner, K. Kurpiński, Chopin, I.F. Dobrzyński.
Neoromantyzm (ok. 1850–ok. 1910).
Cechy charakterystyczne: dalsza ewolucja cech muzyki romantycznej; rozbudowanie harmonii dur-moll aż do granic tonalności, programowość (poemat symfoniczny, uwertura i symfonia programowa — F. Liszt, R. Strauss); uprawianie wielkich form wokalno-instrumentalnych (G. Mahler) obok pieśni solowej (H. Wolf); rozwój kolorystyki orkiestrowej; jako przeciwstawienie programowości — kierunek klasycyzujący, nawiązujący do form klasycznych i barokowych, z zastosowaniem polifonii (J. Brahms, A. Bruckner, C. Franck, M. Reger); w operze: powstanie dramatu muzycznego (R. Wagner), wystąpienie tendencji realistycznych (G. Bizet, częściowo G. Verdi i tzw. weryści: P. Mascagni, R. Leoncavallo, G. Puccini); rozwój szkół narodowych, m.in. rosyjskiej (A. Borodin, M. Musorgski, A. Rimski-Korsakow, także P. Czajkowski), czeskiej (B. Smetana, A. Dvořák), skandynawskiej (E. Grieg), polskiej (S. Moniuszko, W. Żeleński). Twórcy polscy: H. Wieniawski, Z. Noskowski, I.J. Paderewski, M. Karłowicz.
Współczesność (od ok. 1910).
Cechy charakterystyczne: dalszy rozwój kierunków narodowych (L. Janaček, M. de Falla, G. Gershwin); folkloryzm (B. Bartók); pojawienie się nowych kierunków twórczych, jak: impresjonizm (od końca XIX w.), który pod wpływem koncepcji malarskich i symbolizmu w literaturze wysunął na pierwszy plan walor brzmienia, rozwijając środki instrumentacyjne, dynamiczne i harmoniczne (C. Debussy, częściowo M. Ravel), neoklasycyzm (po I wojnie światowej), nawiązujący do form okresu klasycyzmu i baroku, ale w nowej oprawie dźwiękowej (S. Prokofjew, I. Strawinski, P. Hindemith, A. Honegger), ekspresjonizm, przejawiający się najwyraźniej w muzyce dramatycznej opartej na dramatach ekspresjonistycznych (R. Strauss, Hindemith, A. Schönberg, A. Berg i in.); poszukiwania w zakresie systemów dźwiękowych i technik kompozytorskich (politonalność, atonalność, dodekafonia, punktualizm stworzony przez A. Weberna, aleatoryzm w twórczości J. Cage’a, tzw. formy otwarte i mobilne w twórczości P. Bouleza i K. Stockhausena), nowych barw dźwiękowych (O. Messiaen), nowych źródeł dźwięku i nowego materiału dźwiękowego (muzyka elektroniczna i konkretna), także nowych koncepcji wykonywania muzyki (teatr instrumentalny), jej zapisywania (muzyka graficzna), a nawet komponowania (muzyka komputerowa, muzyka konceptualna); zahamowanie tendencji awangardowych w latach 80. (nurt tzw. nowej tonalności); rozwój jazzu (od początku wieku, w Europie zwłaszcza po II wojnie światowej), muzyki rozrywkowej i piosenkarstwa oraz muzyki rockowej (od lat 60.: E. Presley, The Beatles). Twórcy polscy: K. Szymanowski, L. Różycki, T. Szeligowski, S. Wiechowicz, A. Malawski, G. Bacewicz, W. Lutosławski, K. Serocki, T. Baird, B. Schaeffer, H.M. Górecki, K. Penderecki i in.